U smanjenoj ovogodišnjoj produkciji u kojoj je dobra knjiga postala kolateralna šteta epidemije korona virusa, roman Gromovnici izronio je iz naslaga zaborava kao osveženje i podsetnik neophodnosti suočavanja sa svetom oko sebe, a posebno sa samim sobom. Kao što je film Paklena pomorandža u režiji Stenlija Kjurbika koji se pojavio pre četrdeset godina odnosno istoimeni roman Entonija Bardžisa star pola veka, postao stvar opšte kulture, tako su Gromovnici temom nasilničkog ponašanja i prkošenja uobičajenim društvenim konvencijama i moralnim normama, aktuelni i danas, jednako kao u doba prvog izdanja.
Od onih knjiga koje su “sekira za zamrzlo more u nama”, kako je to govorio Franc Kafka, koga kritika smatra jednim od najvećih autora dvadesetog veka. Možda preteška za stomak, možda poput snažnog ujeda, ali zar upravo tome ne služi knjiga – da razbudi i otrezni, da osvesti i pokrene misao?! Uostalom, jedna od osnovnih funkcija književnih dela je otkrivaju ono što stvarnost skriva.
Gromovnici su, i posle četvrt veka od prvog izdanja, roman savremene tematike, habitualno vezane za urbani prostor. To je priča o odrastanju na periferiji industrijskog grada početkom 80-ih godina prošlog veka, koja predočava neusaglašenost kognitivnog, intelektualnog razvoja sa moralnim i socijalnim, unutar jednog samodovoljnog i sporomislećeg društva u eroziji sopstvenih vrednosnih okvira i njihove autistične referentnosti.
U fokusu je banda maloletnika koju čine tri mladića i dve devojke. Oni su deca istog kraja grada, iste ulice, pobačaji iste škole. Roman je pripovedan u prvom licu, alter ego je vođa bande „Gromovnici“ Aleksandar Mitrović. On nam govori o svom intelektualnom razvoju i moralnoj retardaciji usled pobune putem destrukcije. Njegov odnos sa devojkom Majom, članicom bande, ispisuje dirljivu, toplu, ali nemoguću ljubavnu priču, jer su njih dvoje, veoma nalik jedno drugom, spojeni u zlu. Njegov odnos sa drugom devojkom iz bande, Nelom, predstavlja nedorečeni erotizam i neželjenu vezu sa seksipilnom, ali priglupom, nesrećnom i potom za sav život unakaženom devojkom. Tu su još njegov rival unutar bande, inteligentni, lukavi i zlu okrenuti Boban, kao i priglupi, moralno indiferentni Šami, na čije se razorne pesnice banda oslanja u težim situacijama. Put destrukcije i nasilja kao jedini način pobune nameće se kao samorazumljiv u kontekstu socijalne sredine u kakvoj odrastaju.
Gromovnici su tužna priča o bezizlazu dece pogubljene na periferiji industrijskog grada, koja suočena sa moralnom bedom društva i licemerjem države, sopstveni smisao pronalaze u nasilju i destrukciji.
Roman Gromovnici je ujedno i omaž rokenrolu, pre svega grupi Jethro Tull i njenom frontmenu Janu Andersonu.
Zamimljivo je da je u trenutku publikovanja prvog izdanja, prvenca Aleksandra Stamenkovića, 1998. pokojni Miodrag Pavlović je u kraljevačkoj Povelji ukazao na Gromovnike kao na jedini na srpskom jeziku pažnje i pomena vredan roman mlađeg pisca u to vreme. Prikaz knjige pojavio se na engleskom jeziku u časopisu The World Literary Today, US published etc.
Autor Aleksandar Stamenković plodan je pisac koji živi i stvara u Kragujevcu. Objavio je, pored “Gromovnika”, i sledeće knjige: “Žetelac tuge”, “Magister militum”, “Rusalka”, “Jezergrad”, „Svarožnici“, „Gota planina“, “U staklenom dvorcu”, “Srce i mač”, “Ujka Vasina slava” i Loctor Arianus.
Trilogija „Baš čelik“ svrstala ga u red sjajnih poznavalaca slovenske i srpske mitologije i veštine pripovedanja kojom se tradicija bajkovito stavlja u funkciju kvalitetnog štiva u maniru najboljih svetskih pisaca ovog žanra.
Knjiga je izašla u izdanju beogradskog Centra funkcionalne pismenosti „Apostrof“.
