Prostor, vreme, arhitektura

Opis

Klasik Vreme, prostor, arhitektura , prvi put objavljen 1941. godine, preveden na veliki broj jezika, a sada, u petom izdanju, Vreme, prostor i arhitektura je knjiga bez premca kada je u pitanju oblikovanje našeg arhitektonskog okruženja. Diskusije vodećih arhitekata – Rajta, Gropijusa, Le Korbizjea, Misa van der Roa, Alta, Utzona, Serta, Tangea i Makia – propraćene su sa preko 500 ilustracija.

“Moje interesovanje se uglavnom koncentrisalo na novu tradiciju u arhitekturi koja nastaje, kao i na to da se obelodane njeni odnosi prema drugim delatnostima. Sličnost metoda vidi se u arhitekturi, konstrukciji, slikarstvu, urbanizmu i nauci.

Sve brži porast stanovništva, čiji smo svedoci, zahteva u poslednjim decenijama ovog stoleća građevinski volumen kakvog nikad dosad nije bilo.

Nerešeno pitanje ostaje: da li razvoj ide u tom pravcu da Zemlju pretvori u jedan jedini globalni grad, ili će pre toga gradovi shvatljivih dimenzija za ljude postati unutrašnja nužnost?”
(Iz predgovora, 1964. godine, S.G.)

S A D R Ž A J

UVOD

ARHITEHTURA OKO 1960:  NADE I OPASNOSTI

Pometnja i dosada

Znaci tradicije koja nestaje

Izmena strukture grada

Univerzalna arhitektura

Univerzalna arhitektura i regionalni razvitak

Konstrukcija i njeno prostorno delovanje

Odnos prema prošlosti

Sadašnje stanje arhitekture

Volumen u prostoru                                                                            

Plastične tendencije                                                                             

Arhitektura i plastika                                                                          

Problem presvođenja                                                                          

Ponovno oživljenje zida                                                                       

DEO  I  ISTORIJA KAO DEO ŽIVOTA                                                            

Istoričar i njegovo doba

Zahtev za kontinuitetom

Istorija vremena

Jednakost metoda

Tranzitorni i konstitutivni elementi

Arhitektura kao organizam

Postupak

DEO   II  ARHITEKTONSKO NASLEĐE                                                           

Nova prostorna koncepcija: Perspektiva

Brunelleschijev Dom za nahočad                                                     

Kapela Pazzi u Firenci                                                                     

Perspektiva i urbanizam

Uslovi porasta gradova                                                                    

Zvezdasti grad                                                                                  

Filarete (1400 – 1469)                                                                      

Vigevano: Piazza Ducale (1493 – 1495)                                          

Univerzalizam renesansnog čoveka                                                 

Perspektiva i konsitutivni elementi grada

Zid, trg i ulica                                                                                     

Bramante i spoljni stepenik                                                               

Michelangelo i modelisanje spoljnog prostora                                 

Šta znači Area Capitolina?                                                                

Leonardo da Vinci i početak regionalnog planiranja

Sikst V (1585 – 1590) i planiranje baroknog Rima

Grad u srednjem veku i renesansi                                                    

Sikst V i njegov pontifikat                                                                 

Glavni plan                                                                                       

Socijalni aspekti                                                                        

Pozni barok

Valoviti zid i fleksibilna osnova

Francesco Borromini, 1599 – 1676.                                                 

Guarino Guarini, 1624 – 1683.                                                         

Južna Nemačka: Vierzehnheiligen                                                  

Organizacija spoljnog prostora

Rezidencija i priroda                                                                       

Versailles                                                                                         

Trgovi                                                                                              

Nizovi trgova                                                                                   

Niz trgova u Nansiju                                                                         

Bath: novi razvoj društvenog centra za oporavak                           

Visoko razvijeni urbanizam u 18. veku:

           Piazza del Popolo                                                                             

Konstitutivni elementi Lansdowne Crescenta, Bath, (1794)           

DEO   III  RAZVOJ NOVIH MOGUĆNOSTI                                                         

Industrijalizacija kao fundamentalan događaj                                

Gvožđe

Prve gvozdene konstrukcije u Engleskoj                                         

Sunderlandski most                                                                           

Prve gvozdene konstrukcije na kontinentu                                      

Od gvozdenog livenog stuba do čeličnog skeleta

Gvozdeni liveni stub                                                                         

U susret čeličnom skeletu

James Bogardus                                                                                

River Front u St. Louisu                                                                  

Rane skeletne konstrukcije                                                                

Dizalice                                                                                            

Odvajanje zadataka arhitekata i inženjera

École Polytechnique: odnos prema nauci i životu                           

Želja za novom arhitekturom                                                           

Odnos između arhitekture i konstrukcije                                         

Henry Labrouste, arhitekt-konstruktor, 1801 – 1875.

Biblioteka Sainte-Geneviève u Parizu                                             

Bibliothèque Nationale u Parizu,

            Labrousteovo majstorsko delo                                                         

Novi zadaci – nova rešenja

Tržnice                                                                                              

Robne kuće kao posledica industrijalizacije                                  

Velike izložbe

Londonska Svetska izložba 1851.                                                  

Pariska Svetska izložba 1867.                                                       

Pariska izložba 1867.                                                                     

Pariska izložba 1878.                                                                     

Pariska izložba 1889.                                                                   

Čikaška izložba 1893.                                                                     

Propast svetskih izložaba                                                               

Gustave Eiffel i njegova kula

DEO   IV  ZAHTEV ZA MORALOM U ARHITEKTURI                                     

Devedesete godine: Prethodnici moderne arhitekture

Henry van der Velde, 1863 – 1957.                                                

Brisel, centar savremene umetnosti

              između 1880. i 1890.                                                                     

Časopis L’Art Moderne (1881)                                                       

Prilog Victora Horta                                                                    

Berlageova amsterdamska Berza i zahtev za moralom                

Otto Wagner i bečka škola                                                            

Uticaj armiranog betona

Auguste Perret                                                                                

Tony Garnier                                                                                

DEO   V  AMERIČKI RAZVOJ

                Evropa posmatra američku proizvodnju                                      

Struktura američke industrije                                                    

Balonski okvir i industrijalizacija

Balloon Frame i izgradnja Zapada                                               

Pronalazak balloon framea                                                          

George Washington Snow, 1797 – 1870.                                      

Balloon frame i Windsor-stolica                                                   

Ravne površine u američkoj arhitekturi

Fleksibilna i slobodna osnova                                                      

Čikaška škola

Čikaška arhitektura oko 1880.                                                      

Stambena zgrada                                                                             

U susret čistim oblicima                                                                                 251

Leiter Building, 1889.                                                                     

Reliance Building, 1894.                                                               

Sullivan: robna kuća Carson-Pirie-Scott, 1899 – 1906.               

Uticaj Svetske izložbe u Čikagu 1893.                                         

Frank Lloyd Wright

Wright i američki razvoj                                                                 

Krstata i izdužena osnova                                                         

Ravne površine i struktura                                                       

Organska arhitektura                                                                

Kancelarijske zgrade                                                                    

Uticaj Frank Lloyda Wrighta                                                         

DEO   VI  KONCEPCIJA PROSTOR – VREME U UMETNOSTI, KONSTRUKCIJI I ARHITEKTURI

Nova prostorna koncepcija: Prostor – vreme

Da li su nam potrebni umetnici?                                                  

Ispitivanje prostora: kubizam

Umetnička sredstva izražavanja                                                  

Uobličavanje pokreta: futurizam

Slikarstvo danas

Konstrukcija i estetika: Ploča i površina

Mostovi Roberta Maillarta                                            

Pogovor                                                                                        

Walter Gropius i nemački razvoj

Nemačka u 19. veku                                                     

Walter Gropius                                                                            

Nemačka posle prvog svetskog rata i Bauhaus                            

Zgrade Bauhausa u Desauu, 1926.                                          

Arhitektonski stav                                                                         

Walter Gropius u Americi

Značaj evropske emigracije posle 1930.                                     

Walter Gropius i Amerika                                                           

Arhitektonska delatnost                                                                

Gropius kao učitelj                                                                      

Walter Gropius: 1953 – 1964.                                                    

Američka ambasada u Atini, 1961.                                              

Le Corbusier i arhitektonska sredstva izražavanja

Villa Savoie, 1928 – 1930.                                                          

Konkurs za palatu Društva naroda, 1927.                               

Centrosojuz, Moskva                                                                    

Velike građevine i arhitektonski ciljevi                               

Razvoj Le Corbusiera između 1938. i 1952.

St. Dié                                                                                          

Unité d’Habitation u Marseju                                                      

Čandigar                                                                                      

Le Corbusierov razvoj između 1953. i 1964.                              

Carpenter Center for visual arts Harvardskog univerziteta

Postanak centra                                                                          

Planiranje                                                     

Zašto nema nikakvih uzora?                                                      

Le Corbusier i investitori ove epohe                                            

Mies van der Rohe i integritet oblika

Elementi Mies van der Roheove arhitekture                               

Letnjikovci, 1923.                                                                     

Mies van der Rohe i naselje Weissenhof, Štutgart 1927.       

Mies van der Rohe gradi                                                  

Illinois Institute of Technology                                                

Stambene kule od 1949.                                                               

O integritetu oblika                                           

Mies van der Rohe 1953 – 1964.

Upravna zgrada Bacardi kod Meksiko Sitija, 1961.         

Galerija 20. veka u Berlinu, 1963.                                          

Alvar Aalto: iracionalnost i standard

Komplementarnost diferenciranog i primitivnog               

Finska                                                                                        

Finska arhitektura pre 1930.                                               

Aaltove prve zgrade                                                                 

Sanatorijum Paimio, 1929 – 1933.                                         

Talasasti zid                                                                                

Sunila: Fabrične zgrade i predeo, 1937 – 1939.                      

Kuća Mairea, 1938 – 1939.                                                    

Organski urbanizam                                                                

Nameštaj u standardnim oblicima                                             

Aaltovo delo između 1953. i 1964.

Urbanistička delatnost 1953 – 1964.

Saynätsalo                                                                                 

Kulturni centri

Seinäjoki, 1960.                                                                     

Kulturni centar Helsinkija, 1958.                                              

Aalto kao arhitekt                                                                       

Humana strana                                                                      

Jørn Utzon i treća generacija

Odnos prema prošlosti                                                               

Jørn Utzon                                                                       

Horizontalna površina kao suštinski element                            

Pravo na izraz: svodovi opere u Sidneju                                 

Uživljavanje u situaciju: pozorište u Cirihu, 1964                  

Saživljavanje sa anonimnim investitorom                                  

Mašta i realizacija                                                                        

Internacionalni kongresi za novo građenje

                  i formiranje današnje arhitekture                                             

DEO   VII  URBANIZAM U DEVETNAESTOM VEKU

Rani 19. vek                                                                      

Rue de Rivoli Napoleona I                                                          

Grad i zelena površina: Trgovi Londona

Vrtni trgovi Bloomsburya

Razvoj stambene izgradnje u velikim razmerama: Regent’s park

Ulica postaje dominantna: transformacija Pariza 1853 – 1868

Pariz u prvoj polovini 19.veka                                                  

Tri réseauxa Eugène Haussmanna                                              

Trgovi, bulevari, vrtovi i rastinje                                                  

Grad kao tehnički problem                                                          

Haussmannova primena modernih metoda finansiranja          

Najamna kuća u Haussmannovo doba                                          

Razmera ulice                                                                          

Haussmannova predviđanja: njegov uticaj                                

DEO   VIII URBANIZAM KAO HUMANI PROBLEM                                           

Pozni 19. vek                                                                               

Stav Otta Wagnera prema velegradu                                          

Ebenezer Howard i vrtni grad                                                    

Patrick Geddes i Arthur Soria y Mata                

Cité Industrielle Tony Garniera, 1901 – 1904.                          

Amsterdam i ponovno rađanje urbanizma između 1900. i 1930.

Plan proširenja Amsterdama, 1934.

Odnosi između gradnje stanova i želja privatnog života     

DEO   IX  PROSTOR – VREME U URBANIZMU                                                  

Današnje shvatanje urbanizma                                     

Razaranje ili transformacija?

Novo merilo u urbanizmu

Parkway                                                                                   

Visoke kuće u slobodnom prostoru                                          

Rockefeller Center                                                        

Promena pojma grada

Pogovor                                                                                 

Napomene                                                                              

Registar